Know – How Sözleşmeleri Nedir? (Örneği)

Know-how sözleşmeleri, bir işletmenin sahip olduğu teknik bilgi, üretim yöntemleri, ticari sırlar, iş süreçleri ve deneyimsel birikimin, belirlenen sınırlar ve şartlar çerçevesinde, belirli bir bedel karşılığında başka bir tarafa aktarılmasını düzenleyen sui generis nitelikte hukuki anlaşmalardır. Genellikle lisans sözleşmesi niteliğinde olan özel bir sözleşmedir.

Bu sözleşmeler, gizlilik ve güven esasına dayanır ve taraflar arasında bilgi paylaşımını düzenler. Örneğin, bir biyoteknoloji şirketi geliştirdiği özel üretim prosesini veya formülasyonunu, belirli bir coğrafi bölge ve kullanım alanı için, başka bir firmaya devredebilir. Ancak devralan firma bu bilgiyi sadece sözleşmede belirlenen kapsamda kullanabilir ve üçüncü kişilerle paylaşamaz.

Know How Sözleşmesinin Unsurları

Know-how sözleşmelerinin temel unsurları şunlardır:

Know-How Kavramının Tanımı ve Sözleşme Konusu

Know-how sözleşmesi, teknik ve ticari bilgi birikiminin bir bedel karşılığında diğer tarafa devredilmesi ya da kllanım hakkının sağlanmasını konu edinir. Sözleşmenin temelini, gizli ve devredilebilir nitelikteki bilgi ve deneyimler oluşturur. Bu bilgiler; tasarımlar, formüller, ticari stratejiler ve müşteri bilgileri gibi unsurlardan oluşabilir.

Sözleşmenin Asli Unsurları

Geçerli bir know-how sözleşmesinin kurulması için şu unsurlar bulunmalıdır:

●      Know-how Niteliğinde Bilgi ve Deneyim: Sözleşmenin konusu gizli, özgün ve ticari değeri olan bilgilerden oluşmalıdır.

●      Karşılıklı Rıza: Tarafların sözleşme hükümleri üzerinde serbest iradeleriyle anlaşması gerekir.

●      Bedel Karşılığında Kurulma: Know-how veren taraf, belirlenen bedel karşılığında bilgiyi paylaşır veya kullanım hakkını devreder.

●      İki Taraflı Borç Yükleme: Know-how veren taraf bilgiyi sağlamakla, alan taraf ise bedeli ödemekle yükümlüdür.

●      Sebebe Bağlılık: Sözleşmenin amacına uygun bir sebebe dayanması gerekir.

●      İsimsiz Sözleşme Niteliği: Türk Borçlar Kanunu’nda açıkça düzenlenmemiş, sui generis bir sözleşme türüdür.

Sözleşme hazırlığı, gözden geçirilmesi ve anlaşmazlıkların çözümü konusunda uzman Av. Hamza Bağırsakcı ile çalışarak hukuki risklerinizi en aza indirebilirsiniz. Profesyonel destek almak için 0541 526 98 40 numarasından bizimle iletişime geçebilirsiniz.

Know-How’ın Gizlilik ve Ticari Değeri

Know-how’ın gizli olması esastır. Herkes tarafından ulaşılabilen bilgiler sözleşmenin konusunu oluşturamaz. Gizlilik özelliği, sözleşmenin ticari avantaj sağlamasına olanak tanır. Bu avantaj, bilgilerin kullanımıyla elde edilen rekabet üstünlüğünden kaynaklanır.

Sözleşmenin Hukuki Dayanağı

Türk Borçlar Kanunu’nda açık bir düzenleme bulunmamakla birlikte sözleşmelerle ilgili genel hükümler kıyasen uygulanır. Sözleşme serbestisi ilkesi uyarınca taraflar, kanuna aykırı olmamak kaydıyla sözleşme içeriğini serbestçe belirleyebilir. Bu kapsamda:

·       Türk Ticaret Kanunu’nun haksız rekabete ilişkin hükümleri

·       Rekabet Kanunu düzenlemeleri

·       Fikri mülkiyet hukukuna ilişkin koruyucu hükümler

·       Uluslararası ticaret kuralları dikkate alınarak sözleşme şekillendirilebilir. Ayrıca, TRIPS Anlaşması gibi uluslararası düzenlemeler de know-how’ın korunmasında önemli rol oynar

Know-How Sözleşmesinin Şartları

●      Teknik ve Ticari Bilgilerden Oluşma: Know-how, teknik bilgiler (üretim süreçleri, formüller, yazılımlar) ve ticari bilgilerden (pazarlama stratejileri, müşteri ilişkileri yönetimi, tedarik zinciri optimizasyonu) oluşmalıdır. Bu bilgiler, işletmenin rekabet gücünü artıran ve pratik değer taşıyan nitelikte olmalıdır.

●      Gizlilik: Sözleşme konusu bilgi, kamusal alanda bilinen bilgilerden farklı olmalıdır. Know-how sahibi tarafından gizli tutulmuş, özel koruma tedbirleriyle muhafaza edilen ve sınırlı sayıda kişinin erişimine açık bilgilerden oluşmalıdır.

●      Devredilebilirlik: Bilgi ve deneyimler, tarafların anlaşması doğrultusunda devredilebilmelidir.

●      Sınai Alana İlişkinlik: Bilgiler, tasarım, üretim, istatistik hesaplamalar gibi sınai alanlara yönelik olmalıdır.

●      Ekonomik Değer: Know-how, sahibine rekabet avantajı sağlayan ve ekonomik değer taşıyan bir varlık niteliğinde olmalıdır. Bu değer, piyasa koşulları ve sektörel standartlar göz önünde bulundurularak belirlenmelidir

Know – How Sözleşme Örneği

Know – How Sözleşme Türleri

Know – how sözleşmeleri, tarafların ihtiyaçlarına ve anlaşmanın kapsamına göre farklı türlere ayrılır.

Yalın / İnhisari (Münhasır) Know-How Sözleşmeleri

Yalın know-how sözleşmelerinde, know-how veren taraf bilgiyi kendisi kullanabileceği gibi üçüncü kişilere de kullandırabilir. İnhisari know-how sözleşmelerinde ise, know-how alan taraf belirli bir zaman, bölge veya konu kapsamında know-how’ı kullanabilen tek kişi olur ve know-how veren aynı bilgiyi başkalarına kullandıramaz.

Geçici / Sürekli Know-How Sözleşmeleri

Know-how, patentlenebilir bir buluş içeriyorsa ve taraflar ileride patent başvurusu yapmayı planlıyorsa, bu tür sözleşmeler geçici know-how sözleşmesi olarak adlandırılır. Eğer know-how’ın patentlenmesi düşünülmüyor ve taraflar know-how’ı sürekli olarak kullanmayı planlıyorsa, bu tür sözleşmeler sürekli know-how sözleşmesi olarak bilinir.

Basit / Karma Know-How Sözleşmeleri

Basit know-how sözleşmeleri, yalnızca know-how’ın karşı tarafa aktarılmasını içerir. Karma know-how sözleşmelerinde ise, know-how’ın açıklanmasıyla birlikte başka sözleşme türleri de bir araya gelir. Örneğin, lisans sözleşmeleriyle birleşerek daha kapsamlı anlaşmalar oluşturur.

Sözleşme Hazırlanırken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

Sözleşme hazırlarken dikkat edilmesi gereken hususlar, tarafların hak ve yükümlülüklerini netleştirerek olası anlaşmazlıkları önlemek adına büyük önem taşır.

●      Sözleşmenin başlığı, tarihi ve konusu açıkça belirtilmelidir.

●      Know-how’ın teknik detayları, üretim süreçleri, formüller ve iş süreçleri ayrıntılı şekilde tanımlanmalıdır.

●      Sözleşmenin süresi, fesih koşulları, uzatma şartları ve sona erme sonrası know-how’ın kullanımına ilişkin kısıtlamalar net şekilde düzenlenmelidir.

●      Know-how bedeli, royalty ödemeleri, minimum kullanım taahhütleri, damga vergisi yükümlülükleri ve ihlal halinde uygulanacak cezai şartlar detaylı olarak düzenlenmelidir.

●      Gizlilik yükümlülükleri, personel eğitimi şartları, teknik dokümantasyon hazırlama ve güncelleme yükümlülükleri, rekabet yasağı ve alt lisans verme hakları açıkça belirlenmelidir.

●      Teknik destek ve eğitim süreçleri, know-how’ın iyileştirilmesi halinde tarafların hakları, patent başvurusu yapılması durumunda izlenecek prosedür tanımlanmalıdır.

●      Tarafların kimlik bilgileri, adresleri ve iletişim detayları eksiksiz olarak yazılmalıdır.

●      Sözleşmenin süresi, fesih koşulları ve uzatma şartları net bir şekilde tanımlanmalıdır.

●      Damga vergisi yükümlülükleri ve cezai şartlar gibi mali hususlar da sözleşmede yer almalıdır.

●      Her sayfanın paraflanması ve son sayfanın imzalanması, sözleşmenin geçerliliği açısından kritik öneme sahiptir.

●      Son olarak tarafların yasal ehliyetleri kontrol edilmeli ve gerekirse vekaletname veya yetki belgeleri eklenmelidir.

Know – How  Sözleşmesinin Sona Ermesi ve Hukuki Sonuçları

Know-how sözleşmeleri aşağıdaki hallerde sona erer:

·       Belirlenen sürenin dolması

·       Tarafların karşılıklı anlaşması

·       Haklı sebeple fesih

·       Know-how’ın kamuya mal olması

·       Taraflardan birinin iflası veya tasfiyesi

Sona Erme Sonrası Yükümlülükler:

·       Devralan, know-how içeren tüm belge, yazılım, formül ve materyalleri iade etmeli veya imha etmelidir

·       Dijital ortamdaki bilgiler kalıcı olarak silinmelidir

·       Çalışanların gizlilik taahhütleri devam etmelidir

·       Gizlilik yükümlülüğü kararlaştırılan süre boyunca devam eder

·       Sözleşme sonrası rekabet yasağı hükümleri uygulanır

·       İyileştirmeler ve geliştirmeler üzerindeki haklar düzenlenir

Hukuki Yaptırımlar:

·       Sözleşmeye aykırılık halinde cezai şart talep edilebilir

·       Maddi ve manevi tazminat davaları açılabilir

·       İhtiyati tedbir ve durdurma kararları alınabilir

·       Haksız rekabet hükümleri uygulanabilir

·       Ticari sır ihlali nedeniyle cezai yaptırımlar uygulanabilir

Şirketlerde Know How Örnekleri Nelerdir?

Üretim Sektörü:

• Bir ilaç firmasının özel molekül formülasyonu ve stabilizasyon teknikleri
• Otomotiv şirketinin yakıt verimliliğini artıran motor kontrol sistemleri
• Kozmetik firmasının nano-teknoloji içeren cilt bakım formülleri
• Gıda üreticisinin doğal koruyucu kullanım metotları
• Tekstil firmasının akıllı kumaş üretim prosesleri

Teknoloji Sektörü:

• Yapay zekâ şirketinin özgün makine öğrenmesi algoritmaları
• Siber güvenlik firmasının tehdit tespit metodolojisi
• Fintech şirketinin risk değerlendirme modelleri
• Bulut teknolojisi firmasının veri şifreleme teknikleri
• IoT şirketinin sensör optimizasyon sistemleri

Hizmet Sektörü:

• Lüks otel zincirinin kişiselleştirilmiş müşteri deneyimi sistemi
• Lojistik firmasının rota optimizasyon algoritmaları
• Danışmanlık şirketinin özel proje yönetim metodolojisi
• E-ticaret platformunun dinamik fiyatlandırma modeli
• Sağlık kurumunun hasta takip ve tedavi protokoller

Bu bilgiler know-how sözleşmesi örneği olarak şirketlerin rakiplerinden ayrışmasını ve sektörde lider konuma gelmesini sağlar.

Sıkça Sorulan Sorular

Know how lisans sözleşmesi hakkında merak edilenleri derledik.

Know – How sözleşmeleri ile ilgili ülkemizde bir mevzuat var mıdır?

Hayır, Türkiye’de know-how sözleşmelerini düzenleyen özel bir mevzuat bulunmamaktadır.

Ancak 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu, 5486 Sayılı Fikri ve Sınai Haklar Kanunu ve 6102 Sayılı Ticaret Kanunu’ndaki hükümler uygulanabilir.

Know – How sözleşmeleri ticari bir sır mıdır?

Evet, know-how bilgileri ticari sır niteliğindedir ve bu nedenle gizlilikle korunur.

Know – How sözleşmeleri ile patent arasındaki fark nedir?

Know-how, patentten farklı olarak belirli bir süreyle sınırlı olmaksızın, gizliliği korunduğu sürece ticari sır olarak kalabilir. Patent tescillidir ve kamuya açıktır; know-how ise tescilsizdir ve gizli tutulur.